چغندر علوفه ای
چغندر علوفه ای چیست
چغندر علوفه‌ای به گونه چغندر قند تعلق دارد و به علت قابلیت تولید انبوه و مصرف پایین آب برای تولید و مفید بودن برای دام یکی از گیاهان مهم در مناطق خشک محسوب می شود. با وجود اینکه برای تولید چغندر علوفه ای به آب زیادی نیاز نیست اما عمدتا در کشورهای معتدل اروپایی کشت می شود و در مناطق خشک سطح محدودی را میبینیم که زیر کشت چغندر علوفه ای رفته است.
در کشورهایی که از نظر کشاورزی پیشترفته هستند و آب و هوای معتدل دارند روی چغندر علوفه ای کارهای زیادی انجام داده اند و گونه های مختلفی از این گیاه که به شرایط مختلف سازگاری دارند وبا اهداف متفاوت به وجود آمده است.
این گونه ها از نظر شکل و برگ اندازه و رنگ باهم متفاوت هستند،یک نوع از این گونه ها همان چغندر علوفه‌ای معمولی است که دارای درصد ماده خشک پایین است و آنهایی که به چغندر قند شباهت دارند و ماده خشک در ریشه آنها به 22 درصد می‌رسد.
سه گروه اصلی گونه چغندر علوفه‌ای:
- چغندر علوفه ای که تا 15 درصد ماده خشک دارد
- چغندرهای علوفه ای نیمه قندی با درصد ماده خشک 20 – 15
- چغندر علوفه ای که بیشتر از 20 درصد ماده خشک دارد
البته با وجود این تقسیم بندی باز هم بین این گونه ها حدو مرزی نیست و تعداد زیادی گونه در فرم‌های مختلف حد واسط این تقسیم بندی وجود دارد. گونه‌های گروه سوم از پیوند خوردن چغندر قند و چغندر علوفه ای حاصل شده است و به چغندر قند شباهت بیشتری دارد و فقط از نظر درصد قند و غده آنها باهم متفاوت است.
و تفاوت دیگری که میتوان در رشد این گونه‌ها بیان کرد در علوفه تازه و ماده خشک آنها در رشد است به طوری که عملکرد و رشد علوفه تازه در هکتار درگونه اول بیشتر از دو گونه دیگر است اما عملکرد و رشد ماده خشک گونه اول کمتر از عملکرد و رشد گونه دوم و سوم می‌باشد.
در کشورهای با آب و هوای معتدل بیشتر تمایل به کاشت چغندر قند بیشتر از کاشت چغندر علوفه‌ای است.
در مناطق گرم و خشک اهمیت چغندرها از نظر تغذیه دام آبدار بودن آنها است نه درصد ماده خشک تا اشتهای دام را تحریک کند.
چغندر علوفه‌ای بیشترین مقدار کل ماده خشک را در زمستان داراست.
کاهش درصد قند برای چغندر قند در تابستان، کمتر از چغندر علوفه ای است و بنابراین اهمیت آن از نظر بالا بودن درصد قند از بین می رود.
در سال های اخیر چغندرهای علوفه ای به دلیل رشد بیشتر و سریع، و دارای درصد ماده خشک بالاتر و مقاومت بالا نسبت به گرما به صورت تریپلوئید تولید شده اند.
محل تولید بذر چغندر علوفه ای: دارای چه شرایطی می‌باشد:
یک دوره 5 ساله بدون کاشت بین دو محصول بذری چغندر باید رعایت شود. زمین زراعی برای کشت چغندر به مدت دو سال نباید تحت کشت گیاهان این خانواده قرار بگیرد.
امکان حضور بذر های در حال کمون یا بوته های علف های هرز را هنگام تولید محصول بذری، باید به حداقل کاهش داد.
چغندر هرز در واقع نوعی از چغندر است که یکساله است و همچنین ممکن است در اثر دگر لقاحی با چغندر علوفه ای می باشد، یا چغندر علوفه ای است که در سال اول به گل دهی وارد شده است.
بذر های چغندر هرز در اراضی زراعی پخش می شوند و حتی در خاک می توانند بمانند و برای چند سال تکثیر و رشد کنند. این منابع آلودگی همچنین می توانند در مزارع همجوار محصول بذری حضور داشته باشند که اجرای ایزولاسیون، یک مانع جدی در برابر این منابع آلودگی فراهم می کند. جدا سازی بذر چغندر هرز از بذر چغندر علوفه ای در طی بوجاری و فراوری عملا غیر ممکن است. از دیگر بذر علف های هرز سمج که جدا سازی آن ها در طی فراوری از توده بذری چغندر علوفه ای و چغندر برگی دشوار است، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آتریپلکس یا زرد شور (atriplex patula)
- سلمه تره (chenopodium album)
- علف شیر یا بی تی راخ (gallium aparine)
- علف هفت بند (polygonum spp)
- گندمک یا علف قناری (stellaria media)
تولید بذر چغندر علوفه ای
عملیات زراعی چغندر علوفه‌ای:
عملیات زراعی چغندر علوفه ای شبیه چغندر قند می‌باشد اما دارای اختلافاتی به شرح زیر است:
- اثرات مضرری که کود ازت بر چغندر قند دارد در مورد چغندر علوفه ای صادق نیست.
- تکثیرچغندر علوفه‌ای علاوه بر کاشت با بذر، با نشاء نیز امکان پذیر است. این تکثیر به خصوص در شرائط دیم از اهمیت زیادی برخوردار است. زیرا میتوان در زمین کوچکی با آب کافی ابتدا نشاء را پرورش داد و سپس بعد از این که خاک با اولین بارندگی، به اندازه کافی مرطوب شد، نشاءها را به زمین اصلی انتقال داد و از بارندگی حداکثر بهره برداری را نمود.
- زمان کاشت چغندر علوفه ای معمولا از ابتدای پائیز تا ابتدای بهار می باشد و این بدان دلیل است که فصل برداشت چغندر علوفه ای را طولانی کنیم. بنابراین فصل برداشت از ابتدای اسفند برای گیاهانی که زود کاشته شده اند، تا اخر تابستان برای گیاهانی که دیر کاشته شده اند، ادامه دارد.
- تراکم برای کاشت چغندر علوفه ای از چغندر قند کمتر است. در زمان نشاء فاصله بین گیاهان را به صورت 70 * 70 سانتی متر در نظر میگیرند و یا با فاصله 25 * 70 سانتیمتر قرار میگیرد که در این حالت، عملکرد بهتری خواهد بود. و اگر بذر گیاه کاشته شود فاصله گیاهان را در تراکم با فاصله 30 – 25 سانتی متر قرار میگیرند.
- آبیاری چغندر علوفه ای در مقایسه با چغندر قند با تکرار بیشتر انجام میشود. در زمان پائیز برای کاشت چغندر علوفه ای، برای اینکه خاک به عمق 100 – 90 سانتیمتر خیس شود ابتداء یک آبیاری از قبل انجام میشود. بعد از کاشت برای راحتترجوانه زدن و خروج راحت گیاه از خاک، یک آبیاری سبک ترانجام میگردد وبعد از آن به جز درزمان بارندگی، گیاه با فاصله زمانی 10 تا 14 روز آبیاری میگردد.
بذر چغندر علوفه ای
1. ایزولاسیون و گرده افشانی:
از طریق باد گرده افشانی همه گونه های تیره چغندر انجام می شود، و درصدی هم دگر گشنی توسط حشرات نیز انجام می شود. حفظ یک فاصله ایزولاسیون مناسب بر اساس طبقه بندی بین تمام زیر گونه ها و ارقام آن جهت تولید بذر ضرورت دارد.
2. زیر گونه ها شامل:
چغندر علوفه ای، چغندر برگی، چغندر قرمز یا باغی، چغندر وحشی، چغندر اسفناجی و چغندر لبویی هستند.
3. فاصله ایزولاسیون استاندارد برای تولید بذر به شرح زیر می‌باشد:
- ایزولاسیون بین محصولات بذری با گرده افشانی مشابه نیازی نیست.
- فاصله ایزولاسیون 1000 متربرای همه محصولات بذری جنس چغندر برای تولید بذر پایه نیاز است.
- همه محصولات بذری برای تولید بذر چغندر علوفه ای به شرح زیر می باشد:
- فاصله ایزولاسیون نباید از ۱۰۰۰ متر کمتر باشد، اگر منبع گرده از گیاهان جنس چغندر است.
- فاصله ایزولاسیون تا مزرعه چغندر علوفه‌ای تتراپلوئید همجوار، اگر گرده دهنده محصول اصلی دیپلوئید است، ۶۰۰ متر می‌باشد.
- فاصله تا مزرعه چغندر علوفه‌ای با سطح پلوئیدی نامشخص، ۶۰۰ متر باشد.
- فاصله ایزولاسیون ۶۰۰ متر می‌باشد، اگر گرده دهنده محصول اصلی با یکی از گرده دهنده‌ها چغندر علوفه‌ای دیپلوئید است.
- فاصله ایزولاسیون بین دو مزرعه تولید بذر که از سیستم نر عقیمی استاده میکنند، ۳۰۰ متر است.
اقدامات تکمیلی جهت نگهداری یا بهبود خلوص:
گونه های چغندر علوفه ای دو ساله هستند، بذر در این گیاه از طریق 3 نوع سیستم تولید میشود که با توجه به مناسب بودن آن در شرایط خاص به شرح زیر ارائه شده است:
- در مزرعه بذری ریشه هایی که به خوبی رشد کرده اند انتخاب می شوند. مابقی ریشه ها یا نابود می شوند یا به فروش می رسند، سپس ریشه های انتخاب شده را به اتاقک های ایزولاسیون یا مکانهای های مخصوص تولید گیاهچه انتقال می دهند..
- در بستر های مخصوص بذر را کشت می کنند تا به مرحله تولید گیاهچه برسد که به آن “غده بذری” می گویند. سپس غده های بذری در پاییز و اواخر زمستان به زمین اصلی انتقال می دهند. این روش کاربرد زیادی در برنامه های اصلاح نباتات دارد. البته در مکانهایی مورد استفاده قرار می گیرد که نیروی کارگری بالایی داشته باشد.
- در زمین اصلی بذر راکشت می دهند تا به مرحله رشد کامل وبرداشت برسد. این روش در سطح وسیع برای تولید تجاری بذر چغندر علوفه ای استفاده می شود.
- بذر را در اواسط تابستان، هم می توان در زمینی عاری از گیاه و هم چنین در جوار یک گیاه پوششی مناسب کشت کرد، که معمولا در این روش گیاه پوششی را غلات در نظر میگیرند.البته گیاه پوششی از تراکم بالایی برخوردار باشد تا گیاهچه های چغندر امکان رشد مناسبی داشته باشند باشند.
- مناسبترین تراکم برای کشت محصول پذیری ۳۰۰۰۰۰ بوته در یک هکتار است. در مزارع باز عملیات کشت با فاصله ردیف های ۱۹سانتی متر و فاصله ردیف ۲۵ سانتی متر در نظر گرفته می شوند،تا بهترین فضای بهینه فراهم شود .
- اگر فاصله ردیف های کاشت را در هنگام کشت گیاه نزدیک تر باشد، فواصل بین ردیف ها را باید بیشتر در نظر گرفت.
- در صورت استفاده از آفت کش ها باید درنظر داشت که برای هر دو گیاه مناسب باشند.
مخلوط کشی چغندر علوفه ای:
تمرکز برنامه های مخلوط کشی برای از بین بردن بوته‌های زود گل ده تا قبل از رسیدن گیاه بذری به مرحله گل شکفتگی است. نکته مهمی که در گیاهان مادری و یا علف‌های هرز وجود دارد این است که علائم بیماری را نشان می دهند که به علائم زردی ویروسی و عوامل بیماری زای بذرزاد میتوان اشاره کرد.
یکی از ضروریاتی که در خصوصیات گیاه حاصل از نشا یا غده بذری از نظر میزان رنگریزه قرمز آنتوسیانین در طول دوره رشد گیاهچه باید توجه کرد. زمین های بایر و باغ های شخصی که در محیط اطراف مزرعه بذری هستند نیز باید از نظر وجود بوته های زود گل ده و چغندر هرز بررسی شوند.
برداشت چغندر علوفه ای:
برگ‌های چغندر علوفه‌ای معمولا زمانی خشک می شوند که ریشه چغندر به حداکثر رشد خود رسیده است. بنابراین از نظر علوفه‌ای برگ‌ها تلف میشوند.
در اروپا معمولا در پائیز قبل از شروع سرما چغندر علوفه‌ای رابرداشت میکنند و به صورت توده ای انبار میکنند در طول زمستان جیره روزانه را از آن تامین میکنند.
در مناطق گرم و خشک که زمستان های معتدل دارند، فصل اصلی رشد از زمستان تا اوائل بهار است و در تابستان چغندر مورد تعلیف قرار میگیرد. چون ریشه های چغندر را برای مدت طولانی نمیتوان در چنین شرایطی نگه داری کرد. بنابراین جیره مورد نیاز برای چند روز را بهتر است در هر باربرداشت ذخیره نمود.
و از نظر صرفه جوئی در کارگر این روش بهتر از برداشت روزانه است و همچنین کم شدن آب جزِیی ریشه ها خطر اسهال را کاهش می دهد. چون ریشه های چغندر علوفه ای در بالای سطح خاک قرارمیگیرند، و به راحتی با دست میتوان برداشت کرد و این کار به سادگی صورت می پذیرد.
و همچنین می توان با یک حصار و اختصاص دادن بخشی از مساحت زمین زیر کشت چغندر برای چرای هر روز, این گیاه را مستقیما مورد چرا قرار داد.
چون ریشه های چغندر علوفه ایرا بهتر است با منابع دیگر علوفه خشک مصرف کرد زیرا از نظر درصد ماده خشک و ویتامین‌های A و D فقیر است. یک گاو بالغ روزانه می‌تواند 35 – 30 کیلوگرم چغندر علوفه ای مصرف کند.
خرد کردن چغندر علوفه ای برای خوراک دام:
بهترین روش استفاده از چغندر علوفه‌ای برای خوراک دام استفاده از دستگاه‌های خرد کن چغندر علوفه‌ای می‌باشد این دستگاه‌ها که در هر ساعت 50 تن را به راحتی خرد می‌کند و می‌توانید برای مصرف دام از آنها استفاده کنید برای خرید دستگاه‌های خرد کن چغندر علوفه ای با شرکت آریا صنعت اسرار تماس بگیرید.
خشک کردن بذر های چغندر علوفه‌ای:
عملیات خشک کردن بذرهای چغندر علوفه‌ای را با استفاده از خشک‌کن‌های حرارتی یا خشک‌کن‌های با جریان پیوسته هوا میتوان انجام داد. باید به این نکته توجه داشت که که دمای هوای خشک کردن نباید از ۳۸ درجه سانتی گراد بالاتر شود.
