سیلو ذرت چیست؟
یکی از چالش‌های همیشگی دامداران در فصول سرد سال تأمین غذای دام‌ها بوده است. در برخی از نقاط کشورمان به دلیل شرایط جغرافیایی امکان دسترسی دام‌پروران به علوفه سبز و تازه در تمام فصول سال وجود ندارد بنابراین باید دام‌پروران باید از روش‌های دیگری اقدام به تهیه غذای دام‌هایشان کنند. از متداول‌ترین روش‌های حل این مشکل سیلو کردن علوفه در نیمه اول سال و استفاده از آنها در فصول سرد می‌باشد.
سیلو کردن به معنی انبار کردن علوفه در محلی به نام سیلو می باشد تا بتوان علوفه‌های سیلو شده را در طول زمان به‌عنوان غذای دام استفاده کرد. امروزه روش‌های بسیار کارآمدتری برای سیلو کردن علوفه وجود دارد که این امکان را برای کشاورزان فراهم می‌کند که با سیلو کردن اضافات کشاورزی خود و فروش آنها به دام‌پروران امکان دسترسی دام‌ها به غذای سالم را در تمام طول سال فراهم کنند.
ذرت رایج‌ترین گیاهی است که برای سیلو کردن از آن استفاده می‌شود. دلیل انتخاب ذرت به‌عنوان گیاهی مناسب برای سیلو کردن این است که دارای اضافات کشاورزی بسیار بیشتری نسبت به سایر گیاهان می‌باشد که یک مزیت بزرگی نسبت به سایر گیاه‌ها است.همچنین گیاه ذرت دارای سازگاری بسیار بیشتری با اقلیم ایران می‌باشد که این امر باعث شده است تا شرایط کشت این گیاه در اغلب نقاط ایران ممکن باشد. سیلو ذرت امروزه به عنوان یکی از مهم‌ترین اقلام غذایی برای دام‌ها به‌خصوص گاوهای شیری شناخته می‌شود.
نگهداری علوفه با استفاده از روش سیلو کردن به هیچ عنوان با روش‌های دیگر مانند خشک‌کردن قابل مقایسه نمی‌باشد زیرا مقدار مواد مغذی علوفه سیلو شده بسیار بیشتر از علوفه سبز آن است و همچنین میزان تلفات علوفه در این روش از تمام روش‌های نگهداری علوفه کمتر می‌باشد.
برای خرید انواع دستگاه‌های بسته بندی ذرت علوفه‌ای با ما تماس بگیرید
مواد تشکیل‌دهنده سیلو ذرت:
به دلیل بالا بودن هیدروکربن‌های محلول در آب موجود در ذرت و همچنین دارا بودن مقدار زیادی میکروب‌های تخمیر ، این گیاه از پایه‌ترین و اصلی‌ترین گیاهان مورداستفاده در سیلو کردن می‌باشد.
برای تهیه سیلو ذرت باید مراحل بسیار زیادی انجام گیرد تا یک سیلو ذرت و یا همان سیلاژ ذرت تشکیل شود. تهیه سیلو ذرت بعد از برداشت کامل ذرتهای زمین کشاورزی توسط کشاورز آغاز می‌شود. پس از برداشت ذرت‌ها از زمین کشاورزی تمام اضافات باقی‌مانده از گیاه از قبیل ساقه و برگ‌ها برای سیلو کردن استفاده می‌شوند.
عمل سیلو کردن این ساقه‌ها و برگ‌ها باید در سریع‌ترین زمان ممکن انجام گیرد چرا که ماندن این ساقه‌ها و برگ‌ها در فضای آزاد به مدت طولانی باعث تخمیر زودهنگام آنها در ترکیب با اکسیژن هوا و خراب شدن آنها می‌شود.
همان‌گونه که میدانید عمل سیلو کردن ذرت بایستی به‌صورت بی‌هوازی انجام شود بنابراین کوبیدن و فشردن علوفه‌های ذرت باعث خارج شدن هرچه بیشتر هوا از آن می‌شود.
قطعات خردشده ذرت برای سیلو کردن باید بین 2 تا 3 سانتی‌متر باشند. این مواد سیلو شده بعد از مدت زمان حداقل 3 هفته آماده مصرف هستند. ارزش غذایی یک کیلوگرم دانه غلات معادل 8 تا 9 کیلوگرم ذرت سیلو شده می‌باشد.
از اصلی‌ترین مواد موجود در سیلاز ذرت می‌توان به نشاسته و فیبر اشاره کرد. مقادیر این دو در سیلاژ ذرت تماماً به ژنتیک گیاه و شرایط اقلیمی که گیاه در آن رشد کرده است بستگی دارد.
برای انتخاب ذرت مناسب برای تهیه سیلو ذرت باید دقت شود که بهترین موقع برای برداشت ذرت زمانی است که رطوبت گیاه ذرت 65 تا 70 درصد باشد. در این زمان دانه‌های گیاه ذرت به حالت خمیری هستند و گیاه هنوز سبز رنگ می‌باشد. این زمان مناسب‌ترین وقت برای برداشت علوفه ذرت و سیلو کردن آن می‌باشد.
برای سیلو کردن ذرت همچنین باید دقت کنید که از زمان آخرین آبیاری زمین 3 تا 15 روز گذشته باشد تا علوفه‌ها مرطوب نباشند. مرطوب بودن علوفه‌ها در این زمان باعث تخریب سیلو ذرت خواهد شد.
بلوک غذای کامل دام چیست؟
هدف ما از تهیه سیلو ذرت چیست؟
همان‌گونه که در بالا نیز ذکر کردیم ما از تهیه سیلو ذرت اهدافی در نظر داریم:
مهم‌ترین هدف از سیلو کردن ذرت بالا بردن مدت نگهداری آن و استفاده از آن در فصول سرد سال به‌عنوان غذای دام می‌باشد. هدف بعدی از تهیه سیلو ذرت به حداقل رساندن آفات آن در مدت نگهداری می‌باشد. امروزه با استفاده از دستگاه‌های بسته‌بندی علوفه ذرت می‌توان زمان نگهداری علوفه را 6 ماه تا 1 سال افزایش داد.
همچنین نگهداری این مقدار علوفه بدون سیلو کردن نیازمند فضای بسیار بزرگی است ولی با استفاده از روش سیلو کردن شما می‌توانید مقدار بیشتری علوفه‌ی ذرت را در مکان کوچک‌تری سیلو کنید. اما چه سیلاژی بهتر است و برای تأمین غذای دام مناسب‌تر است؟
روند تهیه سیلاژ ذرت علوفه ای:
اگر بخواهیم به‌صورت خلاصه و مختصر مراحل تهیه سیلاز ذرت علوفه‌ای را شرح دهیم این مراحل به شرح زیر هستند:
- کشت علوفه مناسب
- برداشت در زمان مناسب
- خرد کردن علوفه توسط دستگاه‌های مخصوص
- تنظیم رطوبت موجود در علوفه
- انباشتن علوفه در محل مناسب
- پوشاندن سیلو ذرت
تهیه سیلاژ ذرت در فصول گرم سال انجام می‌شود. اولین مرحله تولید سیلاژ ذرت کشت علوفه ذرت مناسب است. سیلاژ تنها از گیاه ذرت تولید نمی‌شود. تقریباً از هر گیاهی که سبزرنگ باشد می‌توان سیلاز تولید کرد اما باید به شرایط اقلیمی و آب و هوایی توجه داشت و گیاهی را پیدا کرد که بیشترین کشت و سازگارترین نوع خاک را با اقلیمی که در آن زندگی می‌کنیم داشته باشد. همچنین باید توجه ویژه‌ای نیز به‌صرف ی اقتصادی داشت. گیاه ذرت از سازگارترین گیاه‌ها با آب‌وهوای کشورمان می‌باشد و همچنین به دلیل بالا بودن ضایعات کشاورزی آن و قیمت مناسب دارای صرفه اقتصادی نیز می‌باشد.
علوفه‌ای که دارای رطوبت بالایی باشد مناسب سیلو کردن نمی‌باشد به این دلیل که باکتری‌ها برای رشد و نمو نیاز به آب دارند و علوفه‌ای که مرطوب باشد این شرایط را برای باکتری‌ها و قارچ‌ها فراهم می‌کند که گسترش پیدا کنند و علوفه را تخریب کنند. همان‌گونه که میدانید تقریباً درصد علوفه ذرت از مواد قندی تشکیل‌شده است که آن را بهترین ماده برای تخمیر می‌کند.
مدت‌زمان آماده شدن سیلاژ به‌صورت تقریبی6 هفته می‌باشد. بعد از بسته‌بندی سیلاژ به مدت 6 ماه قابل‌استفاده خواهد بود و در این زمان افت زیادی ازنظر کیفیت و مواد غذایی نخواهد داشت. فرایند تولید سیلاژ ذرت در محیطی اسیدی صورت می‌گیرد. وجود مقادیر مناسبی از اسید در فرایند تولید سیلاژ باعث ماندگاری بیشتر مواد مغذی علوفه ذرت شده و مصرف آن را برای گاوها و گوسفندها مناسب می‌کند. همچنین انجام فرایند تخمیر در مقادیر بالای PH باعث ایجاد طعم نامناسب در سیلاژ و افت چشمگیر مواد مغذی داخل آن می‌شود و مواد مغذی آن ازجمله قند و پروتئین‌ها کاهش پیدا می‌کنند.
بهتر است که عملیات خرد کردن علوفه‌های ذرت در روز انجام شود زیرا قند موجود در علوفه‌های ذرت در روز در بالاترین سطح خود هستند. بلافاصله بعد از پر کردن سیلو باید آن را نسبت به نفوذ اکسیژن محافظت کرد و تمام راه‌های نفوذ هوا را مسدود کرد.
کاهش مقادیر اکسیژن در سیلاژ برای انجام فرآیند تخمیر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است زیرا باکتری اسیدلاکتیک برای تکمیل روند تخمیر به محیط‌های فاقد اکسیژن نیاز دارد.
فشرده‌سازی گیاهان برای انجام فرایند تخمیر بسته به نوع سیلاژ تولیدی متفاوت خواهد بود اما در تمامی انواع بسته‌بندی باید از این موضوع اطمینان حاصل کرد که گیاهان به میزان کافی فشرده شده‌اند و مکان مناسبی به دور از اکسیژن برای فعالیت باکتری اسیدلاکتیک آماده‌شده است.
البته این روزها فرآیند سیلاژ کردن با ورود دستگاه‌های بسته‌بندی علوفه شکل جدیدی به خود گرفته‌اند. این دستگاه‌ها قادرند در سریع‌ترین زمان ممکن در کیسه‌های پلاستیکی بسته‌بندی کرده و با خارج کردن تمام اکسیژن داخل آنها میزان ماندگاری آنها را تا 1 سال افزایش می‌دهند.
دستگاه‌های بسته‌بندی علوفه مزیت‌های بسیار زیادی برای کشاورزان به همراه دارند ازجمله این مزایا می‌توان به کاهش هزینه‌های بسته‌بندی ، نیاز کمتر به نیروی کار ، بالا بردن سرعت بسته‌بندی و … اشاره کرد. همچنین استفاده از این دستگاه‌ها باعث تضمین سلامت غذای دام خواهد شد چرا که با تسریع فرآیند بسته‌بندی و خارج کردن کامل هوای داخل بسته‌ها امکان رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها به‌کلی از بین می‌رود.
برای مشاهده نمونه پروژه‌های دستگاه بسته بندی کلیک کنید.
چگونگی تشخیص سیلاژ مرغوب:
تهیه یک سیلاژ خوب برای کشاورز و در درجه بعدی انتخاب یک سیلاژ مرغوب برای تغذیه دام از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. انتخاب یک سیلاز نامناسب برای دامدار ممکن است باعث افت تولیدات لبنی دامداری‌اش شود و آسیب‌های جبران ناگزیری را به دام‌ها وارد کند. پس تشخیص یک سیلاژ خوب از بد بسیار حائز اهمیت است.
همان‌گونه که میدانید سیلاز به ماده‌ای که در انتهای دوره سیلو کردن به دست می‌آید سیلاژ گفته می‌شود. تهیه سیلاژ مزیت‌های بسیار دارد که از جمله این مزیت‌ها می‌توان به:
- عدم وابستگی به شرایط آب و هوایی تغییرات جوي
- اتلاف کمتر نسبت به خشک کردن
- هزینه کارگري کمتر
- ماشین‌آلات کمتر
- امکان کنترل اندازه قطعات علوفه و جلوگیري از مخلوط کردن‌های سلیقه‌ای اشاره کرد.
اما همان‌گونه که روش تهیه سیلاز دارای مزیت‌های فراوانی است چنانچه به‌خوبی انجام نشود می‌تواند دارای معایب بسیار زیادی نیز باشد. پس تشخیص یک سیلاژ مرغوب امری ضروری است. اما چگونه سیلاژ مرغوب را از نوع غیر مرغوب آن تشخیص دهیم؟
50 درصد مرغوب بودن یک سیلاژ به علوفه و مواد اولیه تشکیل‌دهنده آن مربوط است و 50 درصد بعدی آن به انجام درست مراحل سیلو کردن آن مربوط است. خطرهای آلوده شدن خوراک دام از طریق خاک بسیار زیاد می‌باشد. پس برای تهیه یک سیلاژ مرغوب در اولین قدم کشاورز باید از سالم بودن خاک خود و به دور بودن از انواع آلودگی و عوامل بیماری‌زا باکتریایی و قارچی اطمینان حاصل کند. زیرا سیلاژی که از علوفه‌های رشد کرده در خاکی آلوده حاصل‌شده باشد می‌تواند آسیب‌های بسیاری به دام‌ها بزند.
بعد از اطمینان حاصل کردن از سلامت خاک قدم بعدی برای تهیه یک سیلاژ خوب ، یک تخمیر کامل و موفقیت آمیز است. همان‌گونه که ذکر کردیم 50 درصد مرغوبیت یک سیلاژ بسته به انجام درست و اصولی فرایند تخمیر آن می‌باشد. یک تخمیر موفقیت آمیز به معنی تهیه سیلاژی عاری از هرگونه عوامل آلودگی می‌باشد.
از مهم‌ترین عوامل برای تهیه یک سیلاژ خوب که در بالا نیز به آن اشاره کردیم انتخاب زمانی برای برداشت علوفه است که در مناسب‌ترین میزان رطوبت باشد. در اغلب موارد وجود رطوبت بیش از 65 درصد در علوفه ذرت باعث خواهد شد تا فرآیند تخمیر به پایداری نرسد. همچنین نگهداری علوفه‌ای که دارای رطوبت بیش از 65 درصد باشد بسیار دشوار است.
عامل مهم بعدی برای تهیه یک سیلاز مرغوب مدت زمان است. با طولانی شدن زمان تخمیر به دلیل رطوبت و یا هر چیزی دیگری باعث می‌شود که کلستریدیاها و دیگر ارگانیسم‌‌‌های منفی با شکستن پروتئین به اسید پروبیتیک، آمین‌‌‌های بیوژنیک و دیگر الکل‌ها سیلاژ را آلوده کنند و در صورت مصرف شدن توسط دام به خصوص گاو های شیرده تأثیر منفی بگذارند.
در فرایند تولید سیلاژ ذرت باید توجه ویژه‌ای به میزان نیترات آن داشت چرا که به دلیل استفاده بیش از حد کشاورزان از کود ها صنعتی و نیتروژن دار، احتمال بالا بودن مقدار نیترات موجود در سیلاز ذرت بسیار بالا می‌باشد. بالا بودن میزان نیترات می‌تواند آسیب‌های بسیار جدی‌ای به سلامت دام وارد کند.
به‌طور کلی یک سیلاب خوب دارای ویژگی‌های زیر می‌باشد:
- دارای رنگ سبز زیتونی است
- از رطوبت متوسطی برخوردار است.
- فاقد ظاهر سوخته است.
- بوی اسید بوتیریک ندارد.
- مقادیر زیادی اسید لاکیتک دارد.
- فاقد هرگونه کپک زدگی است.
